روش‌های درمان کبد چرب با مصرف محصولات غذایی

کبد چرب، در نتیجه ذخیره بیش از حد چربی در اندام رخ می‌دهد. درمان کبد چرب، باید در سریع‌ترین زمان ممکن در دستور کار قرار داده شود؛ در غیر این صورت، ممکن است کبد شما در نهایت از کار بیفتد.

در یک بدن سالم، صفرا، مایعی به رنگ زرد مایل به سبز تولید می‌کند که با تجزیه چربی‌ها به اسیدهای چرب، موجب هضم غذا می‌شود. کبد نیز، این سموم را دفع می‌کند. بیماری کبد چرب، موجب ایجاد اختلال در عملکرد مطلوب کبد می‌شود؛ اما، تغییر سبک زندگی می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری نماید.

ما در این مقاله، به بررسی راهکارهای درمانی و غذاهایی که منجر به درمان کبد چرب می‌شوند، خواهیم پرداخت. ممکن است لازم باشد برخی از این غذاها را بیشتر مصرف کرده و از خوردن برخی دیگر اجتناب کنید.

 

بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

از بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، می‌توان به‌عنوان رایج‌ترین بیماری‌های کبدی نام برد که در نتیجه ذخیره بیش از حد چربی در اندام رخ می‌دهد. کبد چرب غیرالکلی، در افراد دارای اضافه وزن یا کسانی که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، شایع‌تر بوده و برخلاف نوع دیگر این بیماری، در اثر مصرف بی‌رویه الکل، گریبان‌گیر فرد نمی‌شود.

به‌طورکلی، دو نوع NAFLD وجود دارد که عبارتند از:

• کبد چرب غیر الکلی (NAFL)، که در آن چربی، بدون التهاب در کبد جمع شده و در مواردی، بزرگ شدن کبد، ممکن است منجر به درد شود.
• استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) که با التهاب همراه بوده و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به سیروز و نارسایی کبد شود.

 

بهترین راه درمان کبد چرب

بهترین راه درمان کبد چرب برای افراد دارای اضافه وزن یا چاق مبتلا به NAFLD، کاهش وزن تدریجی از طریق کاهش کالری مصرفی، ورزش و تغذیه سالم است.

رژیم غذایی مناسب برای افراد دارای بیماری کبد چرب، شامل موارد زیر می‌شود:

• صیفی‌جات و انواع سبزی‌ها
• غلات و حبوبات به‌دلیل دارا بودن فیبر گیاهی
• اجتناب از مصرف فهرستی از غذاها و نوشیدنی‌های خاص که مقادیر زیادی شکر افزوده، نمک و چربی اشباع‌شده دارند.
• عدم مصرف مشروبات الکل

به‌طورکلی، یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی و مبتنی بر غذای کامل و غنی از فیبر، پروتئین و چربی‌های غیراشباع برای افراد مبتلا به NAFLD توصیه می‌شود.

 

غذاهای مفید برای درمان کبد چرب

در ادامه، به معرفی غذاهایی خواهیم پرداخت که برای درمان کبد چرب، مفید بوده و بهتر است آن‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید:

قهوه 

مصرف روزانه یک فنجان قهوه به محافظت از کبد در برابر بیماری‌های مرتبط با آن کمک خواهد کرد. بررسی‌های انجام‌شده در سال 2021 نشان می‌دهد که نوشیدن روزانه قهوه با کاهش خطر ابتلا به کبد چرب، ارتباط مستقیم دارد.

سبزی

سبزیجات نیز می‌توانند به درمان کبد چرب کمک کنند. طی مطالعات انجام‌گرفته در سال 2021 میلادی، نتیجه‌گیری شده است که خوردن اسفناج، خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را کاهش می‌دهد.

ماهی 

انواع ماهی‌های سالمون، ساردین، ماهی تن و قزل‌آلا، در دسته ماهی‌های چرب به حساب آمده و مقادیر زیادی اسید چرب امگا 3 دارند. مطالعات، نشان می‌دهد که مکمل‌های امگا 3، به‌دلیل افزایش کلسترول محافظتی HDL و همچنین، کاهش سطح تری‌گلیسیرید، برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید هستند.

زردچوبه برای کاهش نشانگرهای آسیب کبدی

دوزهای بالای کورکومین، ماده فعال در زردچوبه، ممکن است نشانگرهای آسیب کبدی را در افراد مبتلا به NAFLD کاهش دهد. زردچوبه، می‌تواند سطوح سرمی آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) که در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب، به‌طور غیرطبیعی بالا هستند را کاهش دهد.

گرده گل و عسل

برای بهترین روش مصرف عسل راهکارهای درمانی ارائه‌شده توسط طب سنتی ارائه شده که در موارد بسیاری، اثربخشی بالایی داشته و می‌تواند منجر به تسهیل درمان کبد چرب شود. یکی از راهکارهای ارائه‌شده، عسل درمانی و مصرف گرده گل است. گرده‌ها، در واقع، همان شهد موجود در گل‌ها هستند که به‌وسیله زنبور عسل، جمع‌آوری شده و به سبد گرده منتقل می‌شود.

– ویژگی‌های گرده گل

گرده گل جمع‌آوری‌شده توسط زنبور عسل، به‌دلیل برخورداری از خواص آنتی‌اکسیدان، به بهبود سلول‌های کبدی کمک کرده و خطر ابتلا به NAFLD را کاهش می‌دهد. عسل درمانی و استفاده از ژل رویال، همچنین، عوارض جانبی کمتری نسبت به روش‌های جایگزین مانند استفاده از خار مریم دارد.

– زمان مصرف

توصیه می‌شود، گرده گل را ناشتا و به‌عنوان صبحانه، همراه با عسل طبیعی میل کنید تا حداکثر اثربخشی را داشته باشد. هرچند که امکان ترکیب دانه‌های گرده با ماست یا اضافه کردن آن به سالاد نیز وجود دارد. برخی خانم‌ها نیز از آن برای تزیین انواع دسر و شکلات استفاده می‌کنند.

– بهترین روش مصرف

همان‌طور که گفته شد، بهترین روش مصرف گرده گل، همراه با عسل طبیعی است؛ اما، مزه آن ممکن است باب میل بسیاری از افراد نباشد. اگر چنین است، می‌توانید آن را با عسل به نسبت 1 به 2 ترکیب کنید تا خوردن آن راحت‌تر شود؛ همچنین، توصیه می‌شود که یک قاشق پر از آن را هنگام صبحانه، همراه با یک تکه میوه مصرف نمایید.

– موارد منع مصرف

برخی ممکن است نسبت به گرده گل، حساسیت داشته باشند؛ بنابراین، بهتر است ابتدا کمی از آن مصرف کرده و در صورت سازگاری با بدن، دوز مصرف آن را افزایش داد. توجه داشته باشید که مصرف زیاد گرده، ممکن است باعث ایجاد اسهال، دل‌درد و دل‌پیچه شود. افراد دارای هموگلوبین و غلظت و فشار خون بالا نیز باید از خوردن آن اجتناب کنند.

 

پرهیزات غذایی جهت درمان کبد چرب

مواردی وجود دارد که عدم مصرف آن‌ها می‌تواند کمک شایانی به درمان کبد چرب کند. این غذاها، به‌طور‌کلی، منجر به افزایش وزن شده و قند خون را افزایش می‌دهند.

6 نوع غذایی که در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب، باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید، عبارتند از:

الکل

الکل، علاوه‌بر مضرات فراوانی که دارد، می‌تواند منجر به ابتلا به بیماری کبد چرب و همچنین، سایر بیماری‌های کبدی شود.

شکر افزوده

از غذاهای شیرین مانند آب‌نبات، کلوچه، نوشابه و آب‌میوه دوری کنید. قند خون بدن، در صورتی که از حد معمول بالاتر رود، می‌تواند سبب افزایش میزان چربی در کبد شود.

غذاهای سرخ‌شده

این‌ غذاها، به‌طورکلی، مقادیر زیادی چربی و کالری داشته و می‌توانند زمینه‌ساز بروز بسیاری از بیماری‌ها و همچنین، نارسایی قلب شوند.

نمک افزوده

مصرف بیش از اندازه و کنترل‌نشده نمک می‌تواند ابتلا به کبد چرب را تسهیل کند. پیشنهاد می‌شود که مصرف روزانه نمک خود را به کمتر از 2300 میلی‌گرم برسانید. افرادی که فشار خون بالایی دارند، باید مصرف نمک را به 1500 میلی‌گرم در روز، محدود کنند.

نان سفید، برنج و پاستا

آرد سفید، یک ماده غذایی فرآوری شده است و اقلام تهیه‌شده از آن به دلیل کمبود فیبر، می‌توانند قند خون شما را بیش از غلات کامل افزایش دهند.

گوشت قرمز

گوشت گاو و خوک، سرشار از چربی‌های اشباع‌شده هستند. به‌طورکلی، گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، پپرونی، بیکن و غیره نیز باید محدود شوند؛ زیرا، دارای سدیم و چربی اشباع بالایی هستند.

 

راهکارهای درمانی بیماری کبد چرب

علاوه‌بر اصلاح رژیم غذایی، چند راهکار دیگر نیز وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها جهت درمان کبد چرب بهره ببرید.

افزایش فعالیت و کاهش وزن

ورزش، در صورتی که با رژیم غذایی مناسب همراه باشد، می‌تواند به کاهش وزن و درمان کبد چرب کمک کند. پیشنهاد می‌شود در اکثر روزهای هفته، حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی داشته باشید.

افراد مبتلا به چاقی و NAFLD، بهتر است بین 3 تا 5 درصد از وزن بدن خود را کاهش دهند تا به تبع آن، تجمع چربی در کبد نیز کاهش یابد؛ همچنین، کاهش بین 7 تا 10 درصد از وزن بدن می‌تواند سایر علائم NAFLD مانند التهاب، فیبروز و جای زخم را نیز بهبود بخشد.

بهترین راه برای کاهش وزن و حفظ آن، برداشتن گام‌های کوچک به سمت هدف خود در طول زمان است. رژیم‌های افراطی و شدید، اغلب ناپایدار هستند و می‌توانند اراده شما را در ادامه راه تضعیف کنند.

کاهش سطح چربی خون

مراقب مصرف قند و چربی‌های اشباع‌شده باشید تا به‌این‌ترتیب، بتوانید سطح کلسترول و تری گلیسیرید خود را مدیریت کنید. اگر رژیم غذایی و ورزش برای کاهش کلسترول شما کافی نیست، از پزشک خود در مورد مصرف دارو مشورت بگیرید.

عسل درمانی

عسل، به‌دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی خود، به‌خوبی شناخته شده است که اخیراً به‌عنوان مکمل غذایی و درمان تعدادی از بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، سیروز، نارسایی حاد کبد و همچنین، جهت درمان کبد چرب الکلی و غیرالکلی استفاده می‌شود. مطالعات بالینی انجام‌شده، اثربخشی انواع مختلف عسل را در درمان بیماری‌های کبدی تایید کرده است.

افراد می‌توانند عسل را به شیوه‌های مختلفی مصرف کنند؛ چرا که ترکیب آن با سایر مواد غذایی از اثربخشی آن نمی‌کاهد. برای مثال، می‌توانید مصرف سکنجبین یا سرکه انگبین را که ترکیبی از سرکه و عسل طبیعی است، در برنامه غذایی خود قرار دهید. امکان افزودن نعنا نیز به آن وجود دارد.

انواع مختلف دیگری از عسل نیز وجود دارد که جهت عسل درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. عسل گون گز، یکی از انواع مختلف عسل است که درد و التهابات کلیه و مثانه را بهبود می‌بخشد. بهترین روش مصرف آن، به صورت شربت عسل است که از ترکیب آن با آب ولرم و لیمو ترش تهیه می‌شود.

مصرف عسل چهل گیاه و خرید عسل طبیعی نیز جهت عسل درمانی به بیماران دارای بیماری‌های کلیوی توصیه می‌شود. این نوع عسل، از طریق نوشیدن شهد گیاه‌های متفاوت توسط زنبور به عمل می‌آید.

سرکه انگبین

سرکه انگبین یکی از درمان‌های سنتی برای بیماری‌های مختلف است که در طب سنتی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. این شربت از ترکیب سرکه انگور و عسل تهیه می‌شود و خواص درمانی بسیاری دارد. برای تهیه سرکه انگبین به روش غسل، ابتدا سرکه انگور را در ظرفی ریخته و روی حرارت ملایم قرار دهید تا به جوش آید. سپس شعله را خاموش کرده و عسل را به آن اضافه کنید. در ظرف را بپوشانید و اجازه دهید شربت به مدت 24 ساعت بماند. پس از 24 ساعت، شربت را از صافی رد کرده و در ظرفی درب‌دار نگهداری کنید.

عسل‌های چند کیاه و گون گز نیز خواص درمانی بسیاری دارند و می‌توانند در بهبود بیماری‌ها کمک کنند. عسل چند کیاه دارای خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی است و می‌تواند در درمان بیماری‌های پوستی، عفونت‌ها و بیماری‌های گوارشی موثر باشد. عسل گون گز نیز دارای خاصیت ضد التهابی، ضد درد و ضد سرطان است و می‌تواند در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت موثر باشد.

در کنار مصرف سرکه انگبین، تغذیه و رژیم غذایی نیز نقش مهمی در درمان بیماری‌ها دارد. مصرف غذاهای سالم و مغذی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود وضعیت سلامتی کمک کند. همچنین، ورزش منظم نیز می‌تواند در بهبود عملکرد بدن و کاهش علائم بیماری موثر باشد. در مجموع، مصرف سرکه انگبین به همراه عسل‌های چند کیاه و گون گز می‌تواند در بهبود بیماری‌های مختلف موثر باشد. همچنین، رعایت تغذیه و رژیم غذایی سالم و ورزش منظم نیز می‌تواند در روند درمان کمک کند. در اینجا به برخی از خواص درمانی سرکه انگبین اشاره می‌کنیم:

• تقویت سیستم ایمنی بدن
• بهبود عملکرد کبد و کلیه‌ها
• کاهش فشار خون و کلسترول
• درمان بیماری‌های گوارشی مانند نفخ، یبوست و اسهال
• درمان بیماری‌های پوستی مانند آکنه، اگزما و پسوریازیس
• درمان بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت
• درمان بیماری‌های قلبی و عروقی
• درمان بیماری‌های زنانه مانند قاعدگی نامنظم و عفونت‌های زنانه

البته، قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی، باید با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.

 

جمع بندی

اگر کبد چرب دارید یا در معرض ابتلا به این بیماری هستید، برخی تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌تواند به بهبود سلامت کبد شما و کاهش خطر ابتلا به NAFLD کمک کند.

مطالعات نشان می‌دهد که پیروی از یک رژیم غذایی کامل و غنی از فیبر، پروتئین بدون چربی یا گیاهی و چربی‌های سالم، بهترین راه جهت درمان کبد چرب و کاهش خطر ابتلا به این بیماری است.

اگر مبتلا به NAFLD هستید، با یک متخصص مورد اعتماد مشورت کنید تا یک برنامه درمانی اصولی شامل تغییرات رژیم غذایی و همچنین، اصلاح شیوه زندگی مانند افزایش فعالیت بدنی، بهبود خواب و کاهش استرس، به شما ارائه دهد.

 

سوالات متداول

بهترین دارو برای درمان کبد چرب چیست؟

متأسفانه، تا کنون، هیچ دارویی برای درمان کبد چرب که مورد تایید FDA باشد، یافت نشده است؛ اما، بهترین گزینه‌های موجود، ویتامین E (آنتی اکسیدان) و پیوگلیتازون (برای درمان دیابت) هستند.

نخستین اقدام لازم برای درمان کبد چرب چیست؟

نخستین اقدامی که برای درمان کبد چرب باید انجام شود، کاهش وزن است که از طریق کاهش کالری مصرفی، ورزش و تغذیه سالم، ممکن است. کاهش وزن می‌تواند چربی و التهاب کبد را کاهش دهد.

آیا تخم مرغ برای کبد چرب مفید است؟

به گفته کارشناسان تغذیه، افراد مبتلا به سیروز نباید زیاد تخم مرغ بخورند؛ زیرا، کلسترول نسبتاً بالا در زرده تخم مرغ می‌تواند باعث تجمع بیشتر چربی در کبد شود.

آیا عسل برای کبد چرب مفید است؟

در برخی افراد، عسل ممکن است به کنترل بهتر قند خون کمک کند که این، برای کسانی که در معرض ابتلا به کبد چرب هستند، مطلوب است. به نظر می‌رسد که نسبت 1:1 فروکتوز به گلوکز در عسل، می‌‌تواند سبب ذخیره کافی گلیکوژن در سلول‌های کبد شود.